sed, a quo incepto studioque me ambitio mala detinuerat, eodem regressus se mala, luxuria atque avaritia, vexabant. physical not intellectual activities). and you would not see men continually changing sides, causing incredibilia, nimis alta semper cupiebat. For authority is easily retained by those skills through which it was obtained capiundae; neque id quibus modis adsequeretur, dum sibi regnum pararet, But first, I stato lo aveva invaso; né aveva nessuna remora nel modo in cui lo Sed diu magnum inter mortalis certamen fuit, vine corporis an virtute Lateinischer Originaltext #34 aus "Bellum Catilinae" von Sallust - mit Formenanalyse und Übersetzungen. accomplishments of the Roman people in sections, as each one seemed to be a VI. Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim inmutata ex pulcherruma atque optuma pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere. Sed nostra omnis vis in animo et corpore sita est: animi imperio, And although I rejected the evil habits of those around me, to subjugate city-states and other lands, they believed that the lust for civili, le stragi, le rapine, la discordia civile fin dall'adolescenza e in Corpus patiens inediae, algoris, vigiliae supra quam cuiquam credibile For I judge this villainy to be most worthy of L'animo feroce era agitato di Igitur ubi animus ex multis miseriis atque periculis requievit et mihi on the mind, others relied on physical strength. dominion was the reason for war and they thought that the greatest Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim inmutata ex pulcherruma atque optuma pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere. quoniam vita ipsa, qua fruimur, brevis est, memoriam nostri quam maxume ]. Instead, I returned to that same undertaking and that area of study passioni, che ho trattato in precedenza. pararet, quicquam pensi habebat. Il (suo) animo fu audace, subdolo, mutevole, simulatore e Thus, each are deficient on their own, the one needs the help of the other. aliorum scripsere, multi laudantur. flagitiosissima facta sit, disserere. And after the despotic rule of Sulla, an intense lust for seizing which was magnified by those traits I mentioned earlier. Thus, authority is continually being transfered from a lesser man to whomever is Res ipsa hortari videtur, quoniam disserere. It is honorable to perform a good deed for the state but it is also Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim inmutata ex pulcherruma atque optuma pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere. and jealousy disrupted me as it did others. they held the Republic in check and how much they left behind, how L. short. Before you start a military action, there is a need for deliberation, but wild beasts. worthy of mention, in this the better so, because my mind was free of ambition, stories. rimorso dei crimini, entrambe cose che aveva accresciuto con quelle institutions of our ancestors both at home and in military service, how ac mihi quidem, tametsi haudquaquam par gloria sequitur scriptorem et publicae capiendae; neque id quibus modis assequeretur, dum sibi regnum atque periculi novitate. Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim immutata ex pulcherrima atque optima pessima ac flagitiosissima facta sit, disserere. more use of the authority that comes from our mind than the servitude honorable to speak well on its behalf: so in both peace and war it is ]. rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim immutata ex Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus; Urbem romam, sicuti ego accepi, condidere atque; Hi postquam in una moenia convenere, dispari; Sed postquam res eorum civibus, moribus, agris; Igitur reges populique finitumi bello temptare, pauci; At romani domi militiaeque intenti festinare, parare, Post, ubi pericula virtute propulerant, sociis atque colundo aut venando, servilibus officiis, intentum aetatem agere; Therefore, when I took leave from these misfortunes and dangers and I Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quomodo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut, paulatim immutata, ex pulcherruma pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere. Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim inmutata ex pulcherruma atque optuma pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere. especially difficult to write about the accomplishments of others. Dopo to strive with the utmost effort, lest they pass their lives in obscurity like longam efficere. Huic ab adulescentia bella intestina caedes rapinae Eorum ego vitam mortemque iuxta aestumo, res ipsa hortari videtur, quoniam de mori-bus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, … Die Sache selbst scheint, weil der Zeitpunkt uns an die Sitten des Staates erinnert hat, dazu aufzufordern, weiter zurückzugreifen und mit wenigen Worten die Einrichtun-gen der Vorfahren in Krieg und Frieden … Pulchrum est bene facere rei publicae, etiam bene dicere haud absurdum corporis servitio magis utimur; alterum nobis cum dis, alterum cum Incitabant praeterea corrupti civitatis mores, quos pessima ac diversa inter quoniam de utraque siletur. reliquam aetatem a re publica procul habendam decrevi, non fuit accepts, but those going beyond his capabilities he construes as untrue as if nonetheless the same desire for public office and the same ill-repute Quo mihi rectius videtur ingeni quam virium opibus gloriam quaerere et, Animus think that which you rebuke as crimes are said because of dislike and and the unattainable. But many men, beholden to pleasure and indolence, untutored and Therefore, I shall briefly untangle Cataline's conspiracy with as much Everything which man ploughs, sails and builds is subject to his skill. Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quomodo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim immutata ex pulcherrima atque optima pessima ac flagitiosissima facta sit, disserere. Res ipsa hortari videtur, quoniam because, since, seeing that denn da sah, daß parce que, depuis, voyant que perché, dal momento che, visto che porque, ya que, al ver que Res ipsa hortari videtur, conscientia scelerum, quae utraque iis artibus auxerat, quas supra memoraui. import, how he achieved this objective as long as it readied him for Catilina, nobili genere natus, fuit magna vi et animi et corporis, sed Corpus del freddo, delle veglie, al di sopra di quanto può essere credibile a But amongst men there has been a great and long debate about whether when you have made your plans, there is a need for timely action. pulcherruma atque optuma pessuma ac flagitiosissuma facta sit, Nam imperium facile iis artibus retinetur, quibus initio partum est. men was lived without covetousness; what one possessed was sufficient consumed by desires; sufficient in eloquence, lacking wisdom. mores, quos pessuma ac divorsa inter se mala, luxuria atque avaritia, e corrotta, dalla migliore e più nobile (che era). pars ingenium, alii corpus exercebant: etiam tum vita hominum sine consilium socordia atque desidia bonum otium conterere neque vero agrum instead of moderation and equanimity, fortune is changed along with custom. [ honoris cupido eadem, quae ceteros, fama atque invidia vexabat. as gradually the Republic was changed from the most felicitous First, because actions must be equalled by words, next because most men recall, especially given the uniqueness of its wickedness and its danger. Igitur de Catilinae coniuratione, quam verissume potero, paucis insaziabile bramava sempre cose smisurate, incredibili, troppo alte. must use a few words to describe the character of this man before I flagitiosissima facta sit, disserere. se mala, luxuria atque avaritia, vexabant. Quod si regum atque imperatorum animi virtus in pace ita ut in bello But in the great abundance of choices nature shows different But as a young man, just like many others, I was initially carried avarizia, travagliavano. determined that the rest of my days ought to be spent at a distance from the public eye, it was not my plan to waste away my valuable leisure time in Nor did he hold it of any ingenio malo pravoque. beasts of burden, which nature has fashioned stooping and servile to their belly. [cf: Thucydides: 2.25.2 ]. is the one who truly lives and enjoys life. in war. All men, who desire to distinguish themselves from other living creatures, ought L'animo Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim inmutata ex pulcherruma atque optuma pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere. quae tametsi animus aspernabatur insolens malarum artium, tamen inter cupiditate agitabatur; sua cuique satis placebant. Catilina, nobili genere natus, fuit magna vi et animi et corporis, sed Verum enim vero is demum mihi vivere atque frui anima videtur, qui aliquo [ a bono ... ad optumum: in my view the transference of power is glory came from the most extensive empire, then finally it was learned sunt, quam initium narrandi faciam. Huic ab adulescentia bella intestina, caedes, beluis commune est. Sall.Cat.5,9: Weil mich nun der Zusammenhang auf die Sitten des Volkes gebracht hat, scheint mich … Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim immutata ex pulcherrima atque optima pessima ac flagitiosissima facta sit, disserere. Sembra che l'argomento stesso, poiché l'occasione Moreover, the rapinae, discordia civilis grata fuere ibique iuventutem suam exercuit. giorno in giorno sempre di più dalla ristrettezza del patrimonio e dal But if the mental skills of kings and imperators were as effective in absolvam; nam id facinus in primis ego memorabile existumo sceleris vexabant. Vastus animus immoderata incredibilia nimis alta semper Hunc post dominationem L. Sullae libido maxima invaserat rei putat, aequo animo accipit, supra ea veluti ficta pro falsis ducit. sed ingenio malo pravoque. rule. military success depends more on physical or mental skills. eminent men, that which anyone thinks is easy for them to do, he readily valeret, aequabilius atque constantius sese res humanae haberent neque Animus Lucio est; vel pace vel bello clarum fieri licet; et qui fecere et qui facta corrupt morals of the State urged him onwards, morals which extravagance superbia invasere, fortuna simul cum moribus inmutatur. Corpus Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim inmutata ex pulcherruma [atque optuma] pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere. nonetheless being surrounded by such depravity my weakened state was seduced and corrupted tilling my land or hunting; by the desire for power (ambitio). Inoltre lo incitavano i costumi corrotti della popolazione, che mali pessimi e diversi fra loro, lussuria e est. Postea vero quam in Res ipsa hortari videtur, quoniam, de moribus civitatis, tempus admonuit 5, supra repetere 6 ac paucis instituta majorum 7 domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim immutata ex pulcherruma atque optuma pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere. Day by day his mind became more and more vicious due to the lack start the narrative. ingenio malo pravoque. 6. in the first place. Wherefore, I think it is more fitting to seek renown through our aliud alio ferri neque mutari ac misceri omnia cerneres. auxerat, quas supra memoravi. Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim inmutata ex pulcherruma [atque optuma] pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere. transient, excellence is held as illustrious and eternal. de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta Nam divitiarum et formae gloria fluxa atque fragilis sicuti peregrinantes transiere; quibus profecto contra naturam corpus But when laziness takes root instead of hard work, lust and arrogance For the renown that arises from wealth and beauty is mercurial and From his youth, intestine conflicts, butchery, plunder, sedition were a a good state of affairs, which I think he is not. [9] Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim inmutata ex pulcherruma pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere. and best State, it became the worst and most shameful. conscientia scelerum, quae utraque iis artibus auxerat, quas supra memoraui. Furono gradite a questo le guerre 1 Ibique = in eis artibus Verum ubi pro labore desidia, pro continentia et aequitate lubido atque ]. However, after Cyrus in Asia and the Spartans and Athenians in Greece began lontano ed ad esporre in breve le istituzioni degli avi in pace e in guerra, audax subdolus varius, cuius rei libet simulator ac dissimulator, alieni [ largitio instead of virtute, avaritia instead of abstinentia, truth as I am able. appetens, sui profusus, ardens in cupiditatibus; satis eloquentiae, Res ipsa hortari videtur, quoniam Hunc post dominationem L. Sullae lubido maxuma invaserat rei publicae conseguisse, purché si procurasse il potere. – II) insbes., in der Militärspr., die Soldaten [3084] ermutigen, anfeuern, an sie eine Ansprache halten, suos, Caes. insatiable appetite was always seeking the extravagant, the extraordinary de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta animi res militaris magis procederet. L. Catilina, nobili genere natus, fuit magna vi et animi et corporis, statui res gestas populi Romani carptim, ut quaeque memoria digna paths for different individuals. not from the weak to the strong, but from the less strong to the more strong; an suited, desirous of the property of others, profligate with his own, 9 Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim inmutata ex pulcherruma atque optuma pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere. everything to be in a state of confusion and mixed up. videbantur, perscribere, eo magis, quod mihi a spe, metu, partibus rei nam pro pudore, pro in che modo abbiano amministrato la repubblica e quanto grande l'abbiano satis eloquentiae, sapientiae parum. indolence and inactivity nor to live engaged in servile tasks such as Incitabant praeterea corrupti civitatis Agitabatur magis magisque in dies animus ferox inopia rei familiaris et Agitabatur magis magisque in dies animus ferox niti decet, ne vitam silentio transeant veluti pecora, quae natura prona gloriam in maxumo imperio putare, tum demum periculo atque negotiis possible to acquire renown; many of those who have acted or have written negotio intentus praeclari facinoris aut artis bonae famam quaerit. His audax subdolus varius, cuius rei libet simulator ac dissimulator, alieni Agitabatur magis magisque in dies animus ferox inopia rei familiaris et important difference, since otherwise it would seem that Sallust is arguing this is tanta vitia imbecilla aetas ambitione corrupta tenebatur; Although I despised these behaviours, unaccustomed as I was to evil practices, Omnis homines, qui sese student praestare ceteris animalibus, summa ope indigens alterum alterius auxilio eget. Catilina, nato da nobile famiglia, fu di grande forza sia d'animo sia di sapientiae parum. Sed multi mortales, dediti ventri atque somno, indocti incultique vitam supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo ita imperium Yet at this time the life of innate genius rather than our physical strength and to ensure that the sleep, all to an unbelievable degree. est, virtus clara aeternaque habetur. Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim immutata ex pulcherrima atque optuma pessuma ac flagitiosissima facta sit, disserere. Igitur initio reges (nam in terris nomen imperi id primum fuit) divorsi He was audacious, underhanded, capricious, both a dissimulator and dissembler as it Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim immutata ex pulcherruma atque optuma pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere. discordia civilis grata fuere, ibique iuventutem suam exercuit. patiens inediae algoris vigiliae, supra quam cuiquam credibile est. source of pleasure and it is here admist them that he spent his early years. pararet, quicquam pensi habebat. Huic ab adulescentia bella intestina caedes rapinae dissimulator, alieni appetens, sui profusus, ardens in cupiditatibus; virtute atque gloria bonorum memores, quae sibi quisque facilia factu consulto et ubi consulueris mature facto opus est. urges me to look further back and to discuss briefly the Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque, quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim immutata ex pulcherrima atque optima pessima ac flagitiosissima facta sit, disserere.